Spośród wielu epok literackich, które omawiane są w szkołach, jedną z najbogatszych, najbardziej złożonych i obfitujących w teksty kultury niezbędne na egzaminach jest okres modernizmu, który w polskim literaturoznawstwie nazywa się potocznie Młodą Polską. Okres ten to nie tylko “Wesele” Wyspiańskiego, a szereg utworów znacząco różniących się stylem, tematyką i kontekstem w którym powstały.
Literackie bogactwo modernizmu
Modernizm, czyli okres w rozwoju kultury europejskiej przełomu XIX i XX wieku, w Polsce nazywany spopularyzowanym w tygodniku “Życie” określeniem Młoda Polska stanowił czas niezwykłego rozkwitu literatury i różnorodnego podejścia do literatury. W czasach modernizmu popularne hasło “sztuka dla sztuki” prowadziło do rozkwitu różnorodnych, często sprzecznych ze sobą, nurtów w piśmiennictwie, takich jak symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm czy naturalizm.
Różnorodna była liryka – francuscy poeci Baudelaire i Rimbaud poruszali w swych wierszach zagadnienia związane z rozpadem, żalem i śmiercią, Kazimierz Przerwa-Tetmajer sławił piękno polskich Tatr, Jan Kasprowicz rozważał przyszłość świata postrzeganego jako pole walki dobra i zła, zaś Leopold Staff poruszał tematykę humanistyczną. Powieściopisarze z kolei zajęli się głęboką analizą społeczeństwa – dostrzegalną w “Chłopach” Reymonta, “Ludziach bezdomnych” Żeromskiego czy “Jądrze ciemności” Josepha Conrada.
“Wesele” Stanisława Wyspiańskiego – Młoda Polska w pigułce
Spośród wszystkich polskich dzieł tego okresu żadne nie osadziło się w powszechnej świadomości tak mocno jak “Wesele” Wyspiańskiego. Pisany wierszem, łączy cechy realizmu i symbolizmu, wielowątkową diagnozę społeczną oraz refleksję nad polską historią. “Wesele” stało się także jednym z ulubionych utworów polskich nauczycieli oraz postrachem maturzystów.
W zrozumieniu przesłania utworu, jego kontekstu i najważniejszych wydarzeń niezwykle pomocny może okazać się podręcznik ponad słowami 3 Nowej Ery, w którego treści szczegółowo opisany jest dorobek literacki Młodej Polski i europejskiego modernizmu.
Nie tylko książki
Przełom XIX i XX wieku obfitował także w rozwój innych gałęzi kultury – w sztukach plastycznych dominowały impresjonizm, secesja i symbolizm, modernistyczne projekty budynków nadawały miastom fantazyjnego wyglądu, w teatrze tryumfy święcił aktorski naturalizm i najważniejsze z bieżących problemów społecznych, zaś kino rodziło się jako dziesiąta muza. Okres europejskiego modernizmu cechował się więc nadzwyczajnym bogactwem, które warte jest poznania – zarówno przez uczniów, jak i każdą osobę chętną poszerzać swoje horyzonty.